Kultura toruńskiego piernika – decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 9 kwietnia 2025 r. została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego (pod numerem 111).
W ostatnich latach trwały starania objęcia ochroną szeregu tradycji związanych z toruńskim piernikarstwem. Działania zostały zainicjowane przez pracowników Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa Muzeum Okręgowego w Toruniu (MOT). W Muzeum Toruńskiego Piernika (MOT) odbywały się spotkania depozytariuszy. Za całość przygotowania wniosku odpowiadała Małgorzata Mikulska-Wernerowicz – wybrana jako reprezentantka grona depozytariuszy.
W uzasadnieniu wpisu czytamy:
„Historia toruńskiego piernika sięga średniowiecza, a jego nazwa wywodzi się od staropolskiego słowa „pierny”, które oznaczało pieprzny. Pierniki toruńskie, oparte na prostych składnikach jak mąka, miód i przyprawy korzenne, stały się jednym z symboli Torunia, a ich wyjątkowy smak i aromat przez wieki przyciągały uwagę nie tylko mieszkańców, ale i gości z całej Polski.
Pierniki toruńskie charakteryzują się także unikalnym wyglądem. Formowane w przeróżne kształty, często ozdobione misternymi wzorami, stały się swoistą formą sztuki. Stare drewniane formy, które przetrwały do dziś, ukazują, jak pierniki były wypiekane w przeszłości, a popularnymi motywami były wizerunki postaci, karety, serca czy symbole Torunia.
Pierniki, początkowo luksusowy towar, wręczane były na dworach królewskich i jako cenne podarunki. Z biegiem czasu, tradycja stała się popularna w Toruniu, a same pierniki zaczęły pełnić rolę prezentów wręczanych podczas ważnych wydarzeń. Dziś toruńskie pierniki to nie tylko kulinarna tradycja, ale także symbol miasta. Toruń kontynuuje swoją piernikarską historię, organizując wydarzenia jak Święto Piernika czy Świąteczny Festiwal Toruńskiej Katarzynki. Muzeum Toruńskiego Piernika oraz prywatne piernikarnie oferują interaktywne warsztaty, łącząc edukację z zabawą. Piernik stał się także inspiracją dla nowych produktów kulinarnych, takich jak piernikowe lody, ciasta czy piwa o korzennym smaku”.
Jak informuje muzeum: „To wspólny sukces – depozytariuszy, piernikarzy, ekspertów, muzealników, mieszkańców Torunia i wszystkich, dla których toruńskie piernikarstwo ma szczególne znaczenie. Bez wspólnego działania ten wpis nie byłby możliwy!”. Cieszę się, że mogłam brać udział w tym procesie. Jest to pierwszy krok w kierunku wpisania polskich tradycji piernikarskich na listę UNESCO. O tym, że są one długie i bardzo ciekawe opowiada wystawa „Pierniki w Polsce. Kultura, tradycja, nowoczesność”, którą można zwiedzić do końca roku w Muzeum Toruńskiego Piernika przy ul. Strumykowej 4.
Szczegółowe informacje na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz na stronie Muzeum Okręgowego w Toruniu (Muzeum Toruńskiego Piernika jest oddziałem MOT).
