Oskar Kolberg – Kujawy i pierniki
W części pierwszej tomu „Kujawy”, którego pierwodruk ukazał się w 1867 roku, autor wspomina o piernikach w kontekście obrzędów weselnych. Pierniki wzmiankowane są w opisach m.in.:
– czwartkowego pochodu drużbów spraszających na wesele,
– przysmaków na talerzu panny młodej przy uczcie weselnej, która używa ich jako poczęstunku,
– prezentów druhen dla panny młodej
Pierniki występują razem z innymi smakołykami: ciastkami, orzechami, jabłkami, cukierkami z mąki, pieczywem, „kołoczem” i miodownikiem. W późniejszych wersach pojawią się alkohol, wódka z miodem lub czysta, piwo. Łączenie korzennych ciastek z jabłkami, orzechami, miodem mogło być związane z m.in. z zapewnieniem dostatku. Znamienna jest tutaj symbolika „jabłonki”, nawiązującej do rajskiego drzewa… Tradycja występowania pierników na weselnych ucztach jako poczęstunku i podarunku jest dłuższa. Sięga w kulturze europejskiej średniowiecza.
(…) Po ślubie wracają do domu weselnego. Przy uczcie sadzają młodą na głównym miejscu. Przed nią na stole stawiają tak zwaną Jabłonką, to jest: krzaczek czy krzew mały cierniu, na którym ponawtykane są pierniczki, ciastka, orzechy i czasami kilka jabłek. Obok tego jest i talerz z łakociami, to jest również z piernikami, jabłkami i orzechami. Łakocie te pani młoda od czasu do czasu przesyła przez starszego drużbę gościom poważniejszym do skosztowania. (…)
Informacja z Konecka – wsi położonej w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie aleksandrowskim, w gminie Koneck
(…) Druchny* przysyłają, pannie młodej podarki przez drużbów, np. cukierki z mąki, pierniki, jabłka, wódkę zaprawioną miodem; za to odbierają od niej pieniądze na talerzu (po kilka groszy, kilka naście razy), czasem na żart kości ogryzione, skórkę chleba i t. p. (…) / *pisownia oryginalna
Informacja z Kłonowa –wsi położonej w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie radziejowskim, w gminie Dobre
(…)
Panie ojcze, pani matko!
Sproczać kazano:
na pieczywo chleba— tego nam w Trójcy jedynej potrzeba;
Na pierniki, na kołocze
co nam gęba sama na nie skocze.
Będą tam pierniki z miodownikiem,
będziem jeść pewnikiem,
jeźli nam ich dadzą. (…)
Informacja z Sompolna (wsie Ruszkowo, Sadlno) – historycznie Kujawy, obecnie administracyjnie w woj.wielkopolskim
Oskar Kolberg (Henryk Oskar Kolberg) był etnografem, folklorystą i kompozytorem. Urodzony 22 lutego 1814 w miejscowości Przysucha w powiecie opoczyńskim, zmarł 3 czerwca 1890 w Krakowie. Jego matka Karolina z domu Mercoeur urodziła się we Fordonie (ob. Bydgoszcz).
Jego monumentalne dzieło nosi tytuł:
„Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce.” Tomy 3 i 4 dotyczyły Kujaw. Ukazały się pierwotnie w 1867 roku, a w 1962 zostały wydane w ramach opracowania: „Dzieła wszystkie Oskara Kolberga”.
9 lutego 2021 świętujemy Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej
W tym roku odbyło się wydarzenie pt.: „Wielkie Czytanie Kolberga” zorganizowane przez
Do nagranego filmu w ramach akcji „Wielkie Czytanie Kolberga” wybrałam fragmenty związane z piernikami i elementami kulinarnymi na Kujawach. Dziękuję Tomaszowi Kossowi za pomoc w nagraniu.
Wszystkim osobom zaangażowanym w popularyzację tradycji i zwyczajów w naszym województwie oraz w całej Polsce, składam serdeczne życzenia rozwoju zawodowych, naukowych i osobistych pasji oraz nadziei na liczne spotkania w terenie!
Wpis powstał w ramach projektu: Pierniki w kujawsko-pomorskim. Regionalny szlak kulturowy zabytków oraz dawnych i współczesnych zwyczajów związanych z piernikarstwem.
Zadanie realizowane w ramach stypendium Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
stypendialnego Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego
