Zaduszki piernikarskie

Zaduszki piernikarskie

W ostatnich latach szczególnie blisko towarzyszą mi dzieła i owoce pracy osób, którzy zajmowały się piernikarstwem toruńskim. Dzisiaj chciałabym je przypomnieć:

2 listopada – Zaduszki -Dzień Zaduszny. Wspominamy dzisiaj tych, którzy odeszli. Przywołując wiedzę o ich życiu, twórczości, dokonaniach, sprawiamy, że pamięć o nich trwa dalej…

🍪
1. Stanisław Dąbrowski (24.III.1889- 9.I.1969)
– aktor, reżyser, historyk sztuki, teatrolog.

W latach 1921-1927 związał się z teatrami na Pomorzu,w tym również z Toruniem. Od 1924 roku, w czasie wolnym od zawodowej pracy, prowadził badania z zakresu sztuki, rzemiosła artystycznego i etnografii

Zaowocowały one powstaniem unikatowego w dziejach toruńskiego piernikarstwa opracowaniem pt.: „Dawne pierniki toruńskie”. Ukazało się ono w 1926 roku w Roczniku Towarzystwa Naukowego Torunia (nr 33).

Publikacja ta zawierała nie tylko cenne informacje na temat historii pierników w Toruniu, ale również wykaz – inwentarz form piernikarskich w zbiorach muzeów miejskich w Toruniu i Grudziądzu, jak i zbiorów fabryk piernikarskich: Weese, Herrmann Thomas i Ruchniewicz.. To m.in. praca Stanisława Dąbrowskiego zainspirowała mnie do podjęcia pracy nad przewodem doktorskim poświęconym kolekcjom toruńskich form piernikarskich.

H. Małkowska wspominała Dąbrowskiego w taki sposób: „Ognisty brunet o płomiennych, czarnych oczach, ciemnych, gęstych brwiach, z fajką w troszkę złośliwie uśmiechających się ustach. Wysoki, zgrabny – cel westchnień pań z widowni, pomimo, że zbliżał się do czterdziestki, z młodzieńczą łapczywością lubił dużo grać i podobały mu się wszystkie role.”
Pochowany na warszawskich Powązkach.

🍪
2. Janina Kruszelnicka (1923-2006)
– muzealnik, kustosz – kierownik Działu Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej Muzeum Okręgowego w Toruniu od 29.01.1949 roku do 31.10.1986 roku.
Przygotowywała m.in. scenariusz wystawy stałej: Galerii Sztuki Średniowiecznej. Autorka wystaw czasowych m.in. tak znanych i ważnych jak ekspozycja „Portret na ziemi chełmińskiej”.

W 1954 roku Janina Kruszelnicka przygotowała pionierską wystawę na temat piernikarstwa pt.: „Pierniki toruńskie i inne” (wernisaż 28.11.1954 r.). Katalog o tym tytule (wydany w 1956 r.) jest do tej pory jedyną publikacją wydaną przez toruńskie muzeum, poświęconą toruńskim formom piernikarskim. Trwają prace nad stworzeniem kolejnych. Opracowywała także pierwsze karty inwentarzowe, opisujące formy do pierników, tragantów i marcepanów.

Katalog „Pierniki toruńskie i inne” jest najczęściej cytowaną publikacją w opracowaniach dotyczących piernikarstwa w Polsce..

🍪
3. Janina Myślińska (1928-1994)
– muzealnik, kustosz, główny specjalista – kierownik Oddziału Sztuki Muzeum Okręgowego w Toruniu od 1.09.1952 – 05.07.1991 roku. Specjalizowała się w rzemiośle artystycznym. Kuratorka wystawy czasowej „Pierniki w dawnej Polsce” oraz autorka licznych wystaw dotyczących piernikarstwa

Tworzyła karty inwentarzowe opisujące formy piernikarskie w zbiorach toruńskich.
Pani kustosz Janinie Myślińskiej zawdzięczamy rozsławienie kolekcji toruńskich form piernikarskich poprzez organizowane wystawy w kraju i zagranicą, m.in. w: Getyndze, Lipsku, Archangielsku.

🍪
4. Michał Samulski
– wieloletni dyrektor Fabryki Cukierniczej „Kopernik
Wraz z prof. Ryszardem Sudzińskim współautor artykułu : „Dzieje toruńskiego przemysłu piernikarskiego w Toruniu”, który ukazał się w 1971 roku w Roczniku Toruńskim (nr 6).

Jako energiczny dyrektor przyczynił się do rozwoju przedsiębiorstwa, szczególnie w trudnym okresie powojennym. Dzięki trafnym decyzjom m.in. dyrektora Samulskiego, do dzisiaj możemy mówić z dumą, że toruńska Fabryka Cukiernicza „Kopernik” S.A. (sięgająca korzeniami roku 1763 ) to najstarsza fabryka cukiernicza w kraju i zagranicą.

Pasja i świadomość dyrektora Michała na temat roli oraz znaczenia dziejów piernikarstwa dla Torunia zaowocowała m.in.:
– współpracą z Muzeum Okręgowym w Toruniu,
– przekazaniem historycznych form z produkcji do zbiorów muzealnych
– kontynuowaniem tradycji wypiekania pierników historycznych
– spisaniem relacji dawnych pracowników, m.in. mistrza Konrada Szwarca
– dokumentowaniem życia i działalności fabryki
– uroczystymi obchodami 200-lecia istnienia Fabryki w 1963 roku.

Więcej na ten temat będzie można się dowiedzieć podczas wystawy: „Z serca fabryki…” – organizowanej w Muzeum Toruńskiego Piernika, której wernisaż jest zaplanowany 23.11.19

🍪
5. Andrzej Pietrzak (?-18.IV.2013)
– snycerz piernikarski, konstruktor lalek związany z toruńskim Teatrem „Baj Pomorski”.

Był twórcą współczesnych form piernikarskich w Toruniu. Formy jego autorstwa znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu jak i Fabryki Cukierniczej Kopernik.Tworzył nie tylko kopie dawnych historycznych form, ale i nowe motywy. To m.in. jego prace ukształtowały współczesne piernikarstwo figuralne w Toruniu.

Pochowany na Centralnym Cmentarzu Komunalnym przy ul. Grudziądzkiej w Toruniu.

Podobno w pracowni konstruktorsko-lalkarskiej teatru, w której pracował, znajdował się napis:
„W pracowni jesteśmy w stanie zrobić wszystko. W sprawie cudów, proszę zgłosić się do Boga”.

🕯Wspomniani badacze, historycy sztuki, muzealnicy, historycy, przedsiębiorcy, snycerze, artyści zajmując się historią piernikarstwa i toruńskimi formami piernkarskimi do dzisiaj stanowią dla nas inspirację. Z wdzięcznością dzisiaj wspominam ich pracę.

➡️Źródła fotografii:
http://encyklopediateatru.pl/osoby/18028/stanislaw-dabrowski
http://www.zaklad-hssn.umk.pl/index.php/historia-zakladu
https://pomorska.pl/pamietamy-o-was-oni-odeszli-…/…/11734033
„Księga Pamiątkowa 150-lecia. Muzeum Okręgowe w Toruniu 1861-2011, Toruń 2011, red. K. Mikulski, E. Okoń, s.19
Muzeum Toruńskiego Piernika

Fabryka Cukiernicza Kopernik
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Teatr Baj Pomorski
Mój Toruń
Wernisaż „Z serca Fabryki. Historia fabryki Kopernik 1951-1982”

http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=47432
http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=2080