Dział Historii Toruńskiego Piernikarstwa Muzeum Okręgowego w Toruniu powstał 14 lutego 2012 roku. Tworzenie nowego działu muzealnego ze zbiorami to wyjątkowe przeżycie. Wiąże się z rozszerzeniem kolekcji, skupieniem pracy badawczej, naukowej oraz zbiorotwórczej na danym, określonym zakresie i obiektach. Z inicjatywy Barbary Kukowicz-Wirowskiej powstała koncepcja stworzenia oddziału muzeum zajmującego się piernikarstwem (od 2006 roku istniała stała i „wędrująca” wystawa Świat toruńskiego piernika w Domu Mikołaja Kopernika, którą Basia przygotowała we współpracy z Marią M. Gessek). Pomysł ten uzyskał aprobatę ówczesnego dyrektora muzeum Marka Rubnikowicza. Ideę wsparł także Przemysław Myśliwy – prezes Fabryki Cukierniczej „Kopernik” S.A. Za pomysłem szła realizacja. Powołanie Działu miało na celu skoncentrowanie się nad dziedzictwem materialnym i niematerialnym w zakresie piernikarstwa, z naciskiem na tradycje toruńskie.
Od samego początku przygotowań do powstania działu razem z Basią zastanawiałyśmy się nad jego strukturą, zakresem i obszarami działań. Wyrazem tego procesu jest m.in. nazwa Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa. Chciałyśmy położyć nacisk na dzieje toruńskiego rzemiosła i przemysłu, ale także w kontekście tradycji piernikarskich innych ośrodków.Pierwszy opis zakresu działalności Działu brzmiał następująco:
Powstały w 2012 roku Dział Historii Toruńskiego Piernikarstwa gromadzi oraz opracowuje obiekty kultury materialnej i niematerialnej, źródła pisane i ikonograficzne związane z historią piernikarstwa od średniowiecza po czasy współczesne, ze szczególnym uwzględnieniem toruńskiego rzemiosła i przemysłu. Do zadań działu należy przygotowywanie wystaw, promocja historii piernika i piernikarstwa, skupiając się na upowszechnieniu wiedzy o dziejach toruńskiego piernika. Dział prowadzi działalność popularyzatorską, przygotowuje wydawnictwa naukowe i popularno-naukowe, a także współpracuje z innymi działami Muzeum
W regulaminie muzealnym zapisano następująco:
DZIAŁ HISTORII TORUŃSKIEGO PIERNIKARSTWA
Gromadzi oraz opracowuje obiekty kultury materialnej i niematerialnej, źródła pisane i ikonograficzne związane z historią piernikarstwa od średniowiecza po czasy współczesne (…)
- przygotowuje wystawy,
- promuje historię piernika i piernikarstwa, skupiając się na upowszechnianiu wiedzy o dziejach toruńskiego piernika,
- prowadzi działalność popularyzatorską,
- przygotowuje wydawnictwa naukowe i popularno-naukowe,
- współpracuje z innymi działami Muzeum.
Regulamin organizacyjny Muzeum Okręgowego w Toruniu ze strony BIP
Wybrana data założenia działu – 14 lutego – nie była przypadkowa. Chciałyśmy nawiązać do historycznego wydarzenia jakim było zawarcie związku małżeńskiego między Johannem Weese a Dorotheą Schreiber, wydarzenie to miało miejsce 14 lutego 1763 roku.
Pierwszym kierownikiem Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa była Barbara Kukowicz-Wirowska (2012-2015), następnie przez 8 miesięcy funkcję p.o. kierownika pełniła Anna Kornelia Jędrzejewska, potem kierownictwo działu objęła Małgorzata Mikulska-Wernerowicz (2016-), która sprawuje je do dzisiaj. Pracownikami byli: Tatiana Goździaszek-amińska, dr Anna Cicha, dr Aleksandra Kleśta-Nawrocka, Anna Kornelia Jędrzejewska. Obecnie zespół Działu Historii Toruńskiego Piernikarstwa tworzą Małgorzata Mikulska-Wernerowicz i Krzysztof Lewandowski (od 2015 roku).
Jest to pierwszy rok od powstania Działu, kiedy nie ma z nami jego założycielki – Basi Kukowicz-Wirowskiej (1950-2021). To jej zawdzięczamy powstanie pierwszej w Polsce muzealnej jednostki zajmującej się badaniem, opracowywaniem, gromadzeniem oraz ochroną i popularyzacją dziedzictwa materialnego i niematerialnego w zakresie piernikarstwa. Te pionierskie działania Basi, przyczyniły się do rozwoju badań nad piernikarstwem, ale także do stworzenia wyjątkowego miejsca jakim jest Muzeum Toruńskiego Piernika. Miejsca , w którym prezentowane są tradycje piernikarskie nie tylko w Toruniu, ale i w Polsce i na świecie. Mam w sobie wielką wdzięczność i szacunek za niezwykłe i owocne lata pracy spędzone w Dziale Historii Toruńskiego Piernikarstwa. Współpraca nad stworzeniem Działu i Muzeum Toruńskiego Piernika było niesamowitą życiową przygodą. Nie byłoby to możliwe bez Basi Kukowicz-Wirowskiej, która była nie tylko wyjątkową, mądrą i empatyczną mentorką, ale i wspaniałą przyjaciółką. Do dzisiaj z przyjemnością odwiedzam Dział i Muzeum wspominając proces ich powstawania, ciesząc się z rozwoju oraz słuchając o dalszych planach.
Dawnym i obecnym Koleżankom i Kolegom z Działu, a tak Dyrekcji i Pracownikom Muzeum Okręgowego w Toruniu z okazji jubileuszu składam serdeczne gratulacje i życzenia pomyślności oraz dalszych sukcesów.
