W ramach projektu powstała wystawa „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła”. Wersję stacjonarną można ją oglądać do końca roku w Muzeum Toruńskiego Piernika – oddziale Muzeum Okręgowego w Toruniu przy ulicy Strumykowej 4.
„Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła” – stypendium twórcze Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie „twórczość ludowa”.
Pierniki -włączone do kanonu polskich potraw tradycyjnych – pełniły istotną rolę kulturową służąc m.in. jako ozdoba, podarunek, pamiątka czy przekąska. Historia obecności korzennych wypieków w naszym kraju jest długa, sięga bowiem XIII wieku. W przeciągu kolejnych stały się istotnym elementem polskiego dziedzictwa kulinarnego i szerzej kulturowego. Trudno sobie wyobrazić na przykład święta Bożego Narodzenia czy jarmarki bez pierników.
W ostatnich latach widoczne jest ożywienie zainteresowania piernikarstwem, zarówno od strony badawczej jak i artystycznej czy biznesowej. W różnych miastach w Polsce pojawiają się wystawy stałe i czasowe poświęcone lokalnemu rzemiosłu czy przemysłowi piernikarskiemu. Zakładane są piernikarnie specjalizujące się w manufakturowej produkcji i sprzedaży asortymentu. Wśród twórców ludowych znajdujemy osoby zajmujące się wytwarzaniem pierników, zdobieniem ich lub wykonywaniem form do nich (m.in. rodzina Bielewiczów, Zygmunt Kędzierski, Maciej Kuźniarowski, Sylwia Włodarczyk-Ostrowska, Danuta Sroka, Irena Zawadzka). Powiększa się grono twórców młodszego pokolenia zafascynowanych drewnianymi formami piernikarskimi i podejmujących stałą współpracę z instytucjami muzealnymi oraz prywatnymi firmami (m.in. Tomasz Karamon, Stanisław Kośmiński, Beata Pranke-Zdziebło). Niezwykle popularne stają się lukrowane podziękowania i pamiątki wręczane podczas uroczystości rodzinnych (chrzciny, komunie, wesela czy urodziny, Dzień Matki, Babci itp.) jak i bardziej oficjalnych (odpusty, dni gminy, wsi, miasta, dożynki, itp.) Wykonywane są przez utalentowanych pasjonatów, związanych często z lokalnymi społecznościami. Warto dodać, że regionalne wyroby piernikarskie są rejestrowane na liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w różnych województwach, świadcząc o różnorodności wyrobów i ich miejscowych wariantach. Dużym zainteresowaniem cieszą się warsztaty i spotkania rodzinne w trakcie których uczestnicy poznają nie tylko tajniki wypieku i zdobienia ciasteczek, ale również historie z nimi związane. W zdobywaniu i przybliżaniu wiedzy pomocne są publikacje o charakterze naukowym lub popularno-naukowym, wśród których brakuje jednak monografii pokazującej problematykę piernikarstwa w kontekście ogólnopolskim. Projekt „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła” ma na celu uzupełnienie tej luki, a także udokumentowanie współczesnych zjawisk w zakresie wypieku i zdobienia pierników.
Realizacja zadania stypendialnego odbywa się poprzez:
1) przeprowadzanie wywiadów dotyczących zwyczajów i tradycji piernikarskich w wybranych regionach w Polsce;
2) przygotowywanie wykazów obiektów zabytkowych związanych z piernikami, a znajdujących się w kolekcjach państwowych i prywatnych;
3) prowadzenie spotkań warsztatowych, ukazujących tradycje piernikarskie jako istotną część dziedzictwa materialnego i niematerialnego w pamięci lokalnych społeczności danego regionu, w kontekście ogólnopolskim i europejskim;
4) napisanie monografii tematu w postaci tekstu dostępnego online;
5) przygotowanie wystawy „Pierniki w Polsce” (w wersji stacjonarnej i wirtualnej);
6) opracowywanie wpisów dotyczących piernikarstwa na stronie www.piernikarka.pl oraz w mediach społecznościowych (Facebook, Instagram);
Stypendium umożliwia przeprowadzenie kwerend i spotkań, a także odbycie licznych podróży po Polsce, celem przeprowadzenia badań i udokumentowania pracy współczesnych piernikarzy. O tym, że wytwarzanie pierników może być ważnym elementem kultury świadczy wpisanie w 2010 roku „Sztuki wyrobu pierników z Północnej Chorwacji” na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Dlatego warto zwrócić uwagę na potencjał tradycji piernikarskich w Polsce, co jest również celem tego projektu.
Stypendystka: Anna Kornelia Jędrzejewska
Czas realizacji projektu: styczeń – grudzień 2022 r.
Zachęcam do kontaktu: piernikarka@wp.pl, piernikarka@piernikarka.pl
W ramach projektu została zrealizowana monografia „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła”
Zapraszam do lektury!
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
